‘Ik heet Lies!’, de vergeten geschiedenis van de Hollandkinder
Tijdens en na de Eerste Wereldoorlog zette de bevolking van het neutrale Nederland zich in om slachtoffertjes van honger en geweld uit Oostenrijk te redden. Ruim 65.000 kinderen kwamen met de trein uit Wenen. Zij werden Hollandkinder of ‘Oostenrijkse bleekneusjes’ genoemd. Ze logeerden tussen de twee en zes maanden in gastgezinnen om aan te sterken en tot rust te komen. Sommigen bleven voorgoed.
Eén zo’n blijvertje was Liesl Kaltofen, een weeskind uit Oberleutensdorf, dat onderdak vond bij een katholieke familie in Utrecht.
Haar levensverhaal vormt de rode draad in de chaotische ontwikkeling van Europa in de vorige eeuw, waarin haar geboorteplaats vier keer van nationaliteit veranderde. In Nederland voerden charitatieve zuilen strijd over de hoofden van de Hollandkinder heen om zieltjes te winnen en elkaar te overtreffen in menslievendheid.
Door zichzelf te blijven – tolerant, weetgierig, ondernemend – slaagde Liesl erin om haar immigratie tot een succes te maken. Zij werd Lies. De vier verschillende klanken van de letter a in het woord ‘aantwoordapperoat’ sprak zij beter uit dan menige Utrechter. Tegelijkertijd droeg ze de liefde voor de historie en cultuur van het voormalige Habsburgse Rijk over op haar kinderen en kleinkinderen.
Uitgeverij Aspekt, 2024
Reacties
‘Het verhaal van Liesl Kaltofen, een van de tienduizenden Oostenrijkse kinderen die na de Eerste Wereldoorlog in Nederland onderdak vonden, is ontroerend en ontzettend menselijk. (…)
Op een meesterlijke manier weet Terlingen de persoonlijke geschiedenis van Liesl te verweven met de grote historische gebeurtenissen van de 20ste eeuw. De lezer wordt meegenomen op een reis door de tijd, van het Oostenrijk van voor de oorlog naar het Nederland van de jaren twintig en dertig.’
‘”Ik heet Lies!” is meer dan alleen een biografie. Het is ook een aanklacht tegen de blindheid van nationalistische sentimenten en een ode aan de menselijke veerkracht. Terlingen laat zien hoe de ervaring van vluchtelingen universeel is, ongeacht de tijd of plaats. Het verhaal van Liesl is een herinnering aan het belang van mededogen en solidariteit.’
‘”Ik heet Lies!” is een boek dat je raakt. Terlingens schrijfstijl is vlot en toegankelijk, waardoor het boek ook voor een breed publiek geschikt is.
De vele illustraties in het midden van het boek zijn een mooie aanvulling op het verhaal, dat bol staat van informatie over deze tijd.’
‘Het is een prachtig boek dat een onterecht vergeten stukje geschiedenis nieuw leven inblaast. Een aanrader voor iedereen die op zoek is naar een ontroerend en leerzaam verhaal over een stuk geschiedenis wat we wellicht nog niet kenden.’
Mieke Scheepens op Hebban, site voor en door lezers, januari 2025